KTO MUSI PŁACIĆ VAT?

Sprawdź kiedy musisz płacić VAT, a kiedy możesz skorzystać ze zwolnienia z podatku. Przeczytaj, jakie uprawnienia ma mały podatnik VAT.

KTO JEST PODATNIKIEM VAT
PODATNIK VAT CZYNNY A PODATNIK VAT ZWOLNIONY
ZWOLNIENIE Z VAT PODMIOTOWE
KIEDY NIE PRZYSŁUGUJE ZWOLNIENIE PODMIOTOWE
ZWOLNIENIE Z VAT PRZEDMIOTOWE
VAT DOBROWOLNY
CO ZROBIĆ PO PRZEKROCZENIU LIMITU ZWOLNIENIA
ROZLICZENIE MAŁEGO PODATNIKA VAT
METODA KASOWA - NA CZYM POLEGA I KTO MOŻE JĄ STOSOWAĆ

KTO JEST PODATNIKIEM VAT

Jako przedsiębiorca masz co do zasady obowiązek rejestracji i rozliczania VAT. To podatek pobierany na każdym etapie obrotu towarami lub usługami. Jego wartość jest doliczana do każdej transakcji.

Pamiętaj! VAT płacisz niezależnie od podatku dochodowego PIT.

Opodatkowane VAT są:

sprzedaż towarów i usług w Polsce
eksport towarów
import towarów
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Wykaz podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT, czyli tak zwaną Białą listę, prowadzi szef Krajowej Administracji Skarbowej. Jest to podstawowe narzędzie weryfikacji kontrahentów.

PODATNIK VAT CZYNNY A PODATNIK VAT ZWOLNIONY

Podatników VAT można podzielić na dwie grupy:

podatnik VAT czynny to ten, który płaci podatek
podatnik VAT zwolniony to ten, który korzysta ze zwolnienia podmiotowego (ze względu na niski limit sprzedaży do 200 tys. zł) lub ze zwolnienia przedmiotowego (dokonuje wyłącznie sprzedaży zwolnionej z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy o VAT).

Porównaj prawa i obwiązki podatnika VAT czynnego i zwolnionego:

	Podatnik VAT czynny	Podatnik VAT zwolniony
Obowiązki	zarejestrowanie się do VAT - składanie JPK_VAT - prowadzenie ewidencji sprzedaży i zakupów VAT - płacenie VAT - wystawianie faktur VAT	prowadzenie ewidencji uproszczonej - wystawianie faktur na żądanie nabywcy (ze stawką "zw", czyli zwolniony)
Prawa	pomniejszanie VAT należnego o VAT naliczony	dobrowolna rejestracja VAT jako podatnik zwolniony

ZWOLNIENIE Z VAT PODMIOTOWE

Możesz skorzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT w sytuacji, gdy twoje przychody (wartość sprzedaży) nie przekroczyły w poprzednim roku limitu 200 tys. zł.

Ważne! Do limitu sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku oraz:

wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju
sprzedaży towarów i usług, zwolnionych przedmiotowo z VAT, z wyjątkiem m.in. transakcji związanych z nieruchomościami
sprzedaży towarów, które są zaliczane do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Jeśli rozpoczynasz działalność w trakcie roku, nie musisz rejestrować się do VAT, gdy przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy - w proporcji do okresu sprzedaży - równowartości 200 tys.
By obliczyć proporcję:

mnożysz liczbę dni od rozpoczęcia działalności do końca roku przez obowiązujący limit VAT (200 tys. zł)
otrzymaną liczbę dzielisz przez liczbę dni w roku.

KIEDY NIE PRZYSŁUGUJE ZWOLNIENIE PODMIOTOWE

Musisz płacić VAT od początku prowadzenia działalności gospodarczej, niezależnie od wysokości przychodów, jeśli zajmujesz się sprzedażą towarów lub usług wymienionych w ustawie o VAT.
Pamiętaj! W takim przypadku musisz rozliczać VAT nawet wtedy, gdy nie przekroczysz 200 tys. zł limitu sprzedaży.
Zwolnienie z VAT podmiotowe nie przysługuje, jeśli między innymi:

sprzedajesz:
- towary wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT (na przykład metale szlachetne i złom z nich, wyroby jubilerskie)
- towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem: energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych i samochodów osobowych innych niż nowe, zaliczanych, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji
- w niektórych przypadkach: budynki, budowle lub ich części
- tereny budowlane
- nowe środki transportu
- przez Internet takie towary jak:
- preparaty kosmetyczne i toaletowe
- komputery, wyroby elektroniczne i optyczne
- urządzenia elektryczne i nieelektryczny sprzęt gospodarstwa domowego
- maszyny i urządzenia, gdzie indziej niesklasyfikowane
- hurtowo i detalicznie części do:
- pojazdów samochodowych
- motocykli
świadczysz usługi:
- prawnicze
- w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego)
- jubilerskie
- ściągania długów, w tym factoringu.
nie posiadasz siedziby działalności gospodarczej w Polsce.

ZWOLNIENIE Z VAT PRZEDMIOTOWE

Jesteś zwolniony z VAT, niezależnie od wysokości obrotów, jeśli świadczysz usługi lub sprzedajesz towary wymienione w art. 43 ust. 1 ustawy VAT. Korzystasz wówczas ze zwolnienia przedmiotowego (ze względu na przedmiot działalności).
Zwolnienie przysługuje tylko, gdy świadczysz wyłącznie takie usługi jak - na przykład:

usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia – jeśli jesteś lekarzem, lekarzem dentystą, pielęgniarką, położną lub psychologiem
usługi prywatnego nauczania na poziomie przedszkolnym, podstawowym, ponadpodstawowym i wyższym – jeśli jesteś nauczycielem
usługi nauczania języków obcych
usługi finansowe, w tym: zarządzania funduszami inwestycyjnymi; ubezpieczeniowe; w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji oraz innych zabezpieczeń transakcji; udzielanie kredytów i pożyczek, których przedmiotem są instrumenty finansowe.

VAT DOBROWOLNY

Możesz zrezygnować ze zwolnienia podmiotowego (do 200 tys. zł) w dowolnym momencie i płacić VAT dobrowolnie. Taki krok może być opłacalny, jeśli planujesz większe zakupy i chcesz odliczyć VAT naliczony.
Jeśli jesteś już zarejestrowany do VAT, musisz zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem okresu (miesiąca albo kwartału), w którym rezygnujesz ze zwolnienia.
Jeżeli dopiero rozpoczynasz działalność, musisz złożyć zawiadomienie przed wykonaniem pierwszej czynności opodatkowanej.
Jeżeli dobrowolnie zrezygnujesz ze zwolnienia z VAT albo utracisz po przekroczeniu limitu obrotów, możesz powrócić do zwolnienia nie wcześniej, niż po upływie roku (licząc od końca roku, w którym utraciłeś prawo do zwolnienia lub zrezygnowałeś z tego zwolnienia).

CO ZROBIĆ PO PRZEKROCZENIU LIMITU ZWOLNIENIA

Po przekroczeniu limitu 200 tys. zł każda kolejna sprzedaż podlega opodatkowaniu VAT. Powinieneś się zarejestrować jako podatnik VAT.
Musisz zarejestrować się jako podatnik VAT składając formularz VAT-R, jeśli najpierw korzystasz ze zwolnienia z VAT, a później:

stracisz prawo do dalszego korzystania ze zwolnienia (przekroczysz limit sprzedaży)
chcesz z niego zrezygnować
zamierzasz wykonywać sprzedaż opodatkowaną (inne towary lub usługi, które nie są zwolnione przedmiotowo z VAT)

Zarejestruj się:

przed dniem dokonania pierwszej sprzedaży towarów lub usług innych niż zwolnione z podatku
przed dniem, w którym stracisz prawo do zwolnienia, tj. przekroczysz kwotę 200 tys. zł netto obrotu

ROZLICZENIE MAŁEGO PODATNIKA VAT

Mały podatnik VAT to przedsiębiorca, u którego wartość sprzedaży wraz z kwotą podatku nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty odpowiadającej równowartości 2 mln euro.
Uwaga! Limit 2 mln euro obowiązuje od 1 lipca 2023 roku. Do tego dnia limit wynosi 1,2 mln euro.
Ważne! Inny limit obowiązuje przedsiębiorcę prowadzącego między innymi przedsiębiorstwo maklerskie lub zarządzającego funduszami inwestycyjnymi. Jest małym podatnikiem, jeśli jego kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym równowartości 45 tys. euro.
Przeliczenia euro dokonuje się według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku, w zaokrągleniu do 1000 zł.
Mały podatnik może korzystać z przywilejów, które nie przysługują większym podmiotom. Ma prawo wybrać:

rozliczenie VAT kasowe
rozliczenie VAT kwartalne, zamiast miesięcznego.

Jeśli wybierzesz metodę kasową, musisz też rozliczać VAT kwartalnie. Wyjątkiem jest okres pierwszych 12 miesięcy od daty rejestracji do VAT, kiedy musisz rozliczać VAT miesięcznie.
Jeśli wybierzesz rozliczenie kwartalne, nie musisz stosować metody kasowej.
Jeśli w ciągu roku stracisz status małego podatnika (po przekroczeniu limitu sprzedaży 2 mln euro od 1 lipca 2023 roku):

Przechodzisz z rozliczenia kwartalnego na miesięczne. Deklaracje miesięczne składasz począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału:
w którym przekroczyłeś limit – jeśli nastąpiło to w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału; jeśli przekroczenie nastąpiło w drugim miesiącu kwartału, deklarację za pierwszy miesiąc kwartału składasz do 25. dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału
następującego po kwartale, w którym przekroczyłeś limit - jeśli przekroczenie nastąpiło w trzecim miesiącu kwartału.
Prawo do rozliczania kasowego VAT stracisz dopiero począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym przekroczyłeś limit.

METODA KASOWA - NA CZYM POLEGA I KTO MOŻE JĄ STOSOWAĆ

Rozliczenie VAT polega na tym, że faktury wystawione w danym okresie rozliczeniowym wykazujesz co do zasady w deklaracji podatkowej za ten okres. Nie ma znaczenia, czy faktury zostały uregulowane.
Musisz zapłacić VAT należny nawet wówczas, gdy nie otrzymasz zapłaty od swoich kontrahentów.
Metoda kasowa to wyjątek od tej zasady. Polega na tym, że jeżeli sprzedajesz towar lub świadczysz usługę innemu przedsiębiorcy, VAT płacisz dopiero, gdy sam otrzymasz zapłatę za fakturę. Jeżeli sprzedajesz towar lub świadczysz usługę osobie nieprowadzącej działalności, musisz zapłacić VAT w momencie otrzymania zapłaty, nie później jak po upływie 180 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Do zgłoszenia wyboru metody kasowej i zawiadomienia o rezygnacji służy formularz VAT-R.
Jednak nawet mały podatnik nie może stosować metody kasowej w przypadku:

wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów
importu usług
dostawy towarów w wyniku transferu bonu jednego przeznaczenia
wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu
przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej własności towarów w zamian za odszkodowanie
dokonywanej w trybie egzekucji dostawy towarów, o której mowa w art. 18 ustawy o VAT
świadczenia na zlecenie sądów usług związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b ustawy o VAT, stanowiących import usług
świadczenia zwolnionych od podatku usług ubezpieczeniowych, m.in. udzielania kredytów lub pożyczek, pośrednictwa kredytowego
otrzymania dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze.